Klub Sztuki i Słowa Wrocław

W marcu 2024

Ech, te ideały, z nimi źle i bez nich źle

Ideały czyli najwyższe cele dążeń i pragnień, nie dodam za słownikiem – ludzkich – bo nie jestem w stu procentach pewna, czy inne żywe stworzenia nie mają swoich ideałów.
Ale w naszym życiu, według moich obserwacji, pojęcie to jest niezrozumiałe, nie wiadomo, o co chodzi. Definicje są mętne, niejednoznaczne. Podobają mi się ideały uniwersalne, obejmujące mądrością i dobrocią cały świat ale i tak to tylko przeczucie.
Praktycznie wszyscy niemal stosujecie ideały własne. Czy własny ideał to nie antynomia? Nie sprzeczność logiczna?
Obejrzałam ostatnio film „Il divo” czyli „Boski” Sorrentino. O Gulio Andreottim, siedmiokrotnym premierze Włoch, film stary, bo z 2008 roku.
Doskonały film, to wiadomo. Andreotti na film się wściekł, ale obaj, i Sorrentino i Andreotti to Włosi z temperamentem. Jak Sorrentiono szuka w sztuce ideałów uniwersalnych, tak Andreotti szukał w życiu ideałów własnych. Gdy Sorrentino unosi się duchowo do Uniwersum, tak Andreotti porządkuje świat w swoim porządku, w jakiś sposób spójnie.
A jak to się ma do poezji?
A tak, że kiedyś poeci pisali z wysiłkiem, starannością, nie dbając o średniego odbiorcę, pisali tak, by się znaleźć wśród największych, uniwersalnie największych. Dziś jest moda na inną poezję. Poezję dla czytelnika masowego, chcemy, by nas czytano jak najpowszechniej, by nasze książki się sprzedały. No cóż, nie ma dużego popytu na poezję, podaż musi się dostosować.
Jak zwykle, załączam cytaty z poezji dawnej ale i z dzisiejszej, nie tej jednak pod publikę.

Życząc wszystkim Wesołych Świąt, które nadchodzą - na pewno są nie do przeoczenia, bo wszystko jest dziś na sprzedaż.

Friedrich Schiller

Ideały
I młodzian, duszą, sercem całem,
Ukochał krótki życia nów,
Rozgrzany wnętrznych ogniów szałem,
Skrzydlaty złudą wieszczych snów.
Aż pod słoneczne tam kolisko,
Do gwiazd niebieskich zmierza lot;
Wszystko za nisko dlań, za blisko,
Nieskończoności dotrze wrot.

Jakże jaśniało dumnie czoło!
Bez troski, bo na znój i bój,
Wiódł on pod ręce, wiódł wesoło,
Cały korowód wietrzny swój;
Promienne szczęściem wiódł na ziemię:
Miłość, nie skąpą słodkich łask!
Chwałę, w gwiaździstym dyademie,
Prawdę, odzianą w słońca blask.

Nie pominę oczywiście Cypriana Kamila Norwida, urywek z najbardziej chyba znanego jego wiersza:

Konwulsje dwie, i dwa obrazy:
Zakupionego z góry nieba,
Lub – fabrycznej ekstazy
O – kęs chleba.

Nie pominę też Adama Mickiewicza, bo nie mogę, znany cytat:

Niech się twa dusza jako dolina położy,
A wnet po niej jak rzeka popłynie duch boży

Polecam, zbyt często, Leśmiana:

Bolesław Leśmian

Ideały
Czemu ja muszę spoglądać w otchłanie
I życie Boga sam w sobie zatruwać!
Czy mi nie dosyć, że prawda nade mną
Swoją bezwzględną jaśnieje budową?
Czemuż ją zowie fałszywą i ciemną,
Póki jej w ciasne nie zasklepię słowo?
I całe wieki w łzach i trudzie płyną,
Zęby ten wyraz odnaleźć ukryty;
Żadną mi wieczność nie błyśnie godziną I jestem sługą: bóg we mnie zabity! I cóż mi po tym, że mię słońce wlecze
W swoje złociste i promienne dale!
Czyż warto wiecznie we krwi broczyć miecze,
By za potęgę walczyć w ideale?

Tadeusz Różewicz

Ocalony
Szukam nauczyciela i mistrza
niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
niech oddzieli światło od ciemności

W końcu Jacek Dehnel:

Świat – czujesz to od wielu lat dotykiem smakiem
i węchem – jest sekwencją rudości i czerni
i z dnia na dzień ciemniejsi i bardziej niezmierni
znajdujemy swe miejsce
Ono raz jest ptakiem
raz uchodzącym z liścia stróżką nerwu – życiem
(J. Dehnel, Der Friede, W, 106